Prinses Beatrix heeft De Groene Draeck na een ingrijpende refit, die ruim een half jaar in de planning uitliep, weer in gebruik genomen. Ze voer zaterdag 22 april met de Lemsteraak van Stavoren naar Enkhuizen.
De prinses kreeg De Groene Draeck op 18-jarige leeftijd van het Nederlandse volk aangeboden. Sinds september 2021 was het schip uit de vaart. Skipshelling Blom uit Hindeloopen verrichtte bij de refit al het staalwerk aan het schip, dat sinds 1957 in de vaart is. Over de details wordt uit discretie niet te veel verteld, maar het ging om ingrijpende herstelwerkzaamheden. Om het staalwerk te kunnen doen, moest de aak met archeologische zorgvuldigheid kaal worden gehaald. Nieuwbouw was gemakkelijker geweest dan herstel, maar was echter geen optie, De Groene Draeck is immers een gekoesterd familieschip, vol dierbare herinneringen.
Ontwerp aangepast
De Groene Draeck werd ontworpen door jachtbouwer Ary de Boer uit Lemmer. Opmerkelijk dat de technische commissie destijds voor De Boer koos, want hij had de laatste 25 jaar geen Lemsteraak meer ontworpen of gebouwd. De Amsterdamsche Scheepswerf G. De Vries Lentsch jr. ging het schip bouwen en werkte zijn ontwerp bij en paste het aan. Zo bleek bij het uitwerken van de tekeningen dat de waterverplaatsing aan de kleine kant was. De romp werd daarop iets breder gemaakt om de aak wat meer holte en diepgang te geven, waardoor aan stabiliteit werd gewonnen. Het ontwerp en de voorbereidingen namen een klein jaar in beslag en de werkelijke bouwtijd bedroeg nog geen jaar.
Vlaggenschip Piet Hein
De Groene Draeck is door Beatrix vernoemd naar het oorlogsschip uit 1623, de Vlieghende Groene Draeck, dat onder andere het vlaggenschip was van Piet Hein, met als kapitein vaak Maarten Tromp. Beatrix heeft destijds het houtsnijwerk ontworpen aan de achterzijde van de kajuitopbouw en de stuurkuip, alsmede de berentanden en de kluisborden.
Het schip kreeg een lengte van 15 meter bij een breedte van 4,60 meter, een holte van 1,87 meter en een diepgang van 1,05 meter. Als bouwmateriaal werd staal gekozen.
De Groene Draeck is intensief gebruikt door de prinses en later koningin Beatrix, haar familie en gasten. Meestal was het zeiljacht te vinden op het IJsselmeer of andere Hollandse wateren, zoals de Waddenzee en de Zeeuwse Delta.
Genereus cadeau
De Nederlandse Staat deed ook het onderhoud van De Groene Draeck aan prinses Beatrix cadeau, voor zolang ze er mee zou varen, en dat is een nogal genereus geschenk gebleken. In 2007 barstte daar in de politiek een discussie over los. Het onderhoud werd uitgevoerd door het Marinebedrijf in Den Helder, onderdeel van het ministerie van Defensie. In 2005 en 2006 bedroegen die kosten € 416.000. Kersten Experts uit Enkhuizen stelde in 2007 een vertrouwelijk, zeer kritisch rapport op over de technische staat van het schip en het gepleegde onderhoud in relatie tot de toegerekende manuren van Defensie. Zo werd in de periode 2003-2006 in totaal ruim € 641.000 in rekening gebracht voor het onderhoud.
Premier Rutte moest in de Tweede Kamer diverse malen verantwoording afleggen over de onderhoudskosten, die twee keer hoger bleken dan was opgegeven. Zo bleek dat over de periode 2011-2014 € 418.000 aan onderhoudskosten was uitgegeven, € 227.000 meer dan Rutte in die jaren had doorgegeven.
Extern onderzoek
In opdracht van het ministerie van Defensie werd eind 2020 een extern onderzoek uitgevoerd door Dirk Blom van Blom Lemsteraken uit Hindeloopen. Hieruit bleek dat een volledige refit ofwel grootschalige renovatie nodig was. Dit hield in van binnen en buiten strippen, de romp van binnen en buiten conserveren en installaties en inrichting waar nodig herstellen of vervangen, zoals het verouderde elektrische systeem en de gasinstallatie.
Namen niet genoemd
Het Koninklijk Huis noemt in de berichtgeving over de renovatie niet de namen van de bedrijven die aan de refit hebben gewerkt. “De renovatie wordt uitgevoerd door specialisten die bedreven zijn in ambachtelijk (hand)werk. Zo vergt de behandeling van het houtsnijwerk – dat uniek is voor De Groene Draeck – diepgaande kennis van de eigenschappen van verschillende houtsoorten en de beste manier om deze te bewerken en te conserveren. Ook voor het restaureren van delen van de tuigage is gerichte kennis en ervaring vereist. Verder wordt voor veel werkzaamheden, zoals herstel van de stalen romp, het leggen van een nieuw houten dek en het restaureren van het interieur gebruikgemaakt van experts op het gebied van Lemsteraken.”
De kosten voor de grootschalige renovatie overschrijden het vastgestelde vijfjarenbudget – voor de periode 2021 t/m 2025 het totaalbedrag van € 435.000 van het ministerie van Defensie. De meerkosten worden gedragen door prinses Beatrix.
Foto’s Rijksvoorlichtingsdienst
